ความปวดหลังการผ่าตัดและอาการปวดแผลเป็นสิ่งที่คนไข้ให้ความกังวลว่าจะพบหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ซึ่งอาจเป็นสาเหตุให้หลายคนหลีกเลี่ยงที่จะเข้ารับการผ่าตัดเนื่องจากความกลัว ซึ่งในอดีตการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมเป็นการผ่าตัดที่ผู้ป่วยจะมีอาการปวดแผลหลังการผ่าตัดมาก แต่ในปัจจุบันมีผู้ป่วยจำนวนมากบอกว่ามีอาการปวดแผลหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมเพียงเล็กน้อยหรือบางคนบอกว่าแทบไม่ปวดเลย วันนี้คุณหมอวราห์ คลินิกกระดูกและข้อหมอวราห์ หาดใหญ่ จะมาเล่าให้ฟังว่ามีการพัฒนาการเรื่องการจัดการกับความปวดแผลหลังการผ่าตัดใน 10 กว่าปีที่ผ่านมามีวิธีการอะไรใหม่ๆ บ้างค่ะ
“การจัดการเรื่องอาการปวดแผลหลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมมีการพัฒนาขึ้นมากจากในอดีต ในสมัย 10 กว่าปีก่อน ผู้ป่วยจะมีอาการปวดหลังการผ่าตัดค่อนข้างมาก ต้องนอนโรงพยาบาลเป็นเวลานาน ใช้เวลาหลายวันกว่าจะเริ่มเดินได้และผู้ป่วยมักมีประสบการณ์ที่ไม่ดีกับการเข้ารับการผ่าตัด แต่ในระยะ 10 ปีที่ผ่านมาได้มีการพัฒนาในวิธีการลดอาการปวดแผลหลังการผ่าตัดอย่างมาก ทั้งในเทคนิคการผ่าตัดที่ใช้เวลาน้อยลง มีวิธีผ่าตัดที่มีการบาดเจ็บต่อเนื้อเยื่อน้อยลง และได้มีการพัฒนาการควบคุมความปวดด้วยหลายวิธี โดยผู้ป่วยจะได้รับยาและวิธีการระงับปวดหลายชนิดที่มีกลไกในการระงับอาการปวดหลายๆอย่างเข้าด้วยกัน ดังต่อไปนี้
1.การให้ยาลดอาการปวดและยาลดอาการอักเสบหลายชนิดที่มีกลไกการทำงานต่างกัน ทำให้ยาเสริมฤทธิ์กันและลดอาการปวดได้ดีขึ้น
2.การฉีดยาชาบริเวณเส้นประสาทที่มาเลี้ยงบริเวณเข่าโดยวิสัญญีแพทย์ ซึ่งในระยะแรกการฉีดยาชาที่เส้นประสาทแม้จะช่วยลดอาการปวดแผลหลังการผ่าตัดได้ดีแต่พบว่ามีปัญหาเรื่องการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อต้นขาหลังการผ่าตัดใน 1-2 วันแรก ทำให้เดินได้ไม่ดีเพราะอ่อนแรง ต่อมาจึงได้มีการพัฒนาวิธีการฉีดยาชาที่สามารถลดอาการปวดได้ดีและไม่มีปัญหาเรื่องของการอ่อนแรง ทำให้ผู้ป่วยสามารถเดินได้เร็วขึ้นและเดินอย่างมั่นคง
3.การฉีดยาชาและยาลดอาการอักเสบบริเวณเนื้อเยื่อรอบๆ ตำแหน่งที่ผ่าตัด โดยชนิดของยาที่นำมาผสมเพื่อฉีดบริเวณนี้ก็มีหลากหลายชนิด โดยยาที่ผสมเข้าด้วยกันจะมีกลไกที่เสริมฤทธิ์ให้ลดปวดได้ดีและมีฤทธิ์ลดอาการปวดเฉพาะที่ได้นาน
4.พัฒนาระบบการให้ยาระงับปวดเพิ่มเติมหลังการผ่าตัดที่รวดเร็วขึ้นโดยให้ผู้ป่วยสามารถขอยาแก้ปวดเพิ่มได้ตลอดเวลา และลดระยะเวลาในการรอยาแก้ปวดที่ต้องการเพิ่มเติม
จากวิธีการดังกล่าวข้างต้นทำให้ในปัจจุบันผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมมีความปวดแผลหลังการผ่าตัดไม่มาก สามารถเดินได้เร็วขึ้นหลังการผ่าตัด รวมถึงใช้จำนวนวันในการนอนโรงพยาบาลลดลง สามารถงอเหยียดเข่าได้ดีขึ้น และมีความพึงพอใจกับการรักษามากขึ้น ซึ่งอนาคตหมอเชื่อว่ายังคงจะมีการพัฒนาคุณภาพในการรักษาอย่างต่อเนื่องซึ่งเราต้องติดตามวิธีการใหม่ๆและนำมาพัฒนาในการดูแลคนไข้ของเราต่อไปครับ”
รศ.นพ.วราห์ ยืนยงวิวัฒน์