คำถามที่คนไข้โรคข้อเข่าเสื่อมหรือข้อสะโพกเสื่อมสงสัยและอยากรู้ก่อนการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมหรือข้อสะโพกเทียม คือหลังผ่าตัดข้อเทียมที่ผ่าไปจะอยู่ได้นานแค่ไหน วันนี้คุณหมอวราห์ หมอกระดูก คลินิกกระดูกและข้อหมอวราห์หาดใหญ่ จะมาให้ข้อมูลกันค่ะ
“ข้อเข่าเทียมและข้อสะโพกเทียมในปัจจุบันมีอายุการใช้งานมากกว่าในอดีตมาก อายุการใช้งานเฉลี่ยใน
ปัจจุบันส่วนใหญ่ที่มีการรายงาน คือ คนไข้ที่ผ่าตัดไป 100 คน เมื่อผ่านไป 10 ปี ยังมีข้อเทียมที่
มีสภาพการใช้งานได้ดีประมาณ 90 คน และ เมื่อผ่านไป 20 ปี จะยังมีข้อเทียมที่ยังใช้งานได้ดีประมาณ 80 คน
อย่างไรก็ตามจะมีคนไข้จำนวนหนึ่งที่ต้องมาผ่าตัดก่อนเวลาที่ว่าไว้คือ 10-20 ปี เนื่องจากข้อเข่าหรือข้อสะโพกเทียม
มีปัญหาหรือมีสึกหรอไวกว่าที่ควรจะเป็น โดยปัจจัยที่มีผลต่ออายุการใช้งานของข้อเข่าหรือข้อสะโพกเทียม มีจาก
หลายปัจจัยดังนี้
1.ปัจจัยจากข้อเทียม เนื่องจากข้อเทียมแต่ละชนิดมีความทนทาน อัตราการสึกหรอ และความเหมาะสมที่จะใช้ในคนไข้แต่ละคนแตกต่างกัน หากเลือกใช้ข้อเทียมที่เหมาะสมกับคนไข้ก็จะส่งผลให้ข้อเทียมนั้นมีอายุการใช้งานที่ยาวนาน อย่างไรก็ตามหมอคิดว่าชนิดของข้อเทียมส่วนใหญ่ในปัจจุบันมีคุณภาพที่ดีกว่าในอดีตมาก หากเลือกใช้ชนิดที่มีมาตรฐานแล้วผลต่ออายุการใช้งานในแต่ละรุ่นหรือยี่ห้ออาจมีแตกต่างกันบ้างแต่ไม่มากเท่าปัจจัยอื่นๆซึ่งจะกล่าวต่อไป โดยในข้อเทียมที่ได้มาตรฐานในปัจจุบันจะเริ่มเห็นความแตกต่างในด้านอายุการใช้งานว่ารุ่นไหนหรือยี่ห้อไหนดีกว่ากันหลังการใช้งานไปแล้ว 8-10ปี อย่างไรก็ตามหมอเคยเจอผู้ป่วยที่ต้องมารับการผ่าตัดแก้ไขของข้อเข่าเทียมทั้งสองข้างจากการใช้ข้อเข่าเทียมที่ไม่ได้รับรองมาตรฐานและไม่ได้ใช้กันอย่างแพร่หลายหลังจากผู้ป่วยผ่าตัดใส่ข้อเข่าไปได้ไม่นาน ดังนั้นการเลือกใช้ข้อเทียมควรจะใช้ข้อเทียมได้มาตรฐานและเหมาะสมกับการใช้งานของผู้ป่วยในแต่ละคน
2.ปัจจัยจากคนไข้ การใช้งานของคนไข้หลังการผ่าตัดก็มีผลต่ออายุการใช้งาน หรือกิจกรรมบางอย่างที่อาจทำให้การสึกหรอของข้อเทียมเร็วขึ้นเช่นการทำกิจกรรมที่มีการกระแทก เช่น วิ่ง หรือกระโดดบ่อยๆ หรือในกรณีที่มีอุบัติเหตุหลังการผ่าตัดก็ส่งผลให้ข้อเทียมเสียก่อนอายุการใช้งานตามปกติได้
3.ปัจจัยจากแพทย์และทีมผ่าตัด ปัจจัยนี้หมอเชื่อว่าเป็นปัจจัยที่เป็นสาเหตุที่ส่งผลต่ออายุของข้อเทียมมากที่สุด โดยมีส่วนสำคัญตั้งแต่การที่หมอกระดูกเลือกผ่าตัดในคนไข้ที่พร้อมและเหมาะสม การเตรียมความพร้อมเพื่อลดความเสี่ยงก่อนการผ่าตัด, มีเทคนิคการผ่าตัดที่ดี, มีสถานที่และความสะอาดของห้องผ่าตัดที่ได้มาตรฐาน รวมถึงมีการดูแลหลังการผ่าตัดอย่างสมบูรณ์ โดยข้อเทียมที่เสียภายใน 1-2 ปีแรกมักมาจากสาเหตุของการติดเชื้อ ซึ่งหากผ่าตัดในทีมและสถานที่ที่มีความพร้อมอัตราความเสี่ยงจะลดลงเหลือเพียง 0.5-1% อีกปัญหาที่พบได้คือข้อเทียมมีการทรุดตัวหรือหลวมภายในเวลา 5-10 ปี ซึ่งเร็วกว่าที่ควรจะเป็น มักเกิดจากการวางตำแหน่งของข้อเทียมผิดจากตำแหน่งที่ควรหรือปรับสมดุลของเอ็นรอบข้อเข่าได้ไม่ดี
จากปัจจัยข้างต้นที่กล่าวมาทั้งหมดเป็นสาเหตุที่ส่งผลต่ออายุการใช้งานของข้อเทียมในผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมและข้อสะโพกเสื่อมแตกต่างกันไปในแต่ละคนครับ ดังนั้นโดยสรุปคนไข้ข้อเข่าเสื่อมและข้อสะโพกเสื่อมที่ได้รับการผ่าตัดไปจะมีอายุของข้อเทียมที่นานที่สุด หากได้รับการผ่าตัดด้วยข้อเทียมที่ดีเหมาะสมกับคนไข้คนนั้นๆ , หลีกเลี่ยงการใช้งานที่ต้องมีการกระแทกบ่อยๆหลังการผ่าตัด และได้รับการผ่าตัดดูแลจากหมอและทีมที่มีความพร้อมและความสามารถครับ”
รศ.นพ.วราห์ ยืนยงวิวัฒน์
คลินิกกระดูกและข้อหมอวราห์